Паян, чӳкӗн 12-мӗшӗнче, Чӑваш кӗнеке издательстви юбилейне паллӑ тунӑ. Вӑл 95 ҫул тултарнӑ.
1918 ҫулхи ака уйӑхӗн 23-мӗшӗнчен пуҫласа «Чӑваш кӗнеки» общество чӑвашла кӗнекесем кӑларасси пирки пӗлтерӳсем панӑ, «Канаш» редакцине хайлавсен оригиналӗсене тата куҫарӑвӗсене ярса пама ыйтнӑ.
Анчах политика пулӑмӗсем пынӑ чухне чӑвашла кӗнекесем кӑларас ӗҫе тӳрех йӗркелеме май килмен. Ӗҫ 1918 ҫул вӗҫӗнче ҫеҫ ҫаврӑнса кайнӑ.
1920 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 12-мӗшӗнче Шупашкарта Пӗтӗм Раҫҫейри чӑвашсен хушшинчи канашсен II съезчӗ уҫӑлнӑ. Паян Чӑваш кӗнеке издательстви лайӑх аталанса пырать, илемлӗ, ача-пӑча, вӗренӳ тата ытти кӗнекесене кӑларать. Хӑйӗн пурнӑҫӗнче издательство 16 пине яхӑн кӗнеке кӑларнӑ. Литература списокӗнче чӑваш литературин ылтӑн фондне кӗнисем те пур.
2006 ҫултанпа нумай томлӑ «Чӑваш энциклопедине» кӑларма тытӑннӑ. 2011 ҫул тӗлне тӑватӑ томне те кӑларса пӗтернӗ. Халӗ Чӑваш кӗнеке издательствин хӑйсен лавккисем пур
Ку тахҫантанпах кӗтнӗ пулӑм. Константин Ивановӑн «Нарспи» поэмине сасӑпа вуласа аудикокӗнеке кӑларассине унччен те пӗлтерсе тӑнӑччӗ. Халӗ аудиодиск «Книжные новинки» лавккасенче сутлӑха тухнӑ.
Кун пирки Чӑваш кӗнеке издательстви хыпарлать. Комплекта 2 диск кӗрет. Пӗри – чӑвашла, тепри – вырӑсла. Диска 350 тенкӗпе сутнине пӗлтереҫҫӗ.
Вырӑсла диск 1 сехет те 33 минута тӑсӑлать. Унта автора Михаил Ефремов паллӑ актер вулать. Нарспи амӑшне – Лариса Родик, Нарспие – Диана Яковлева, Сетнера – Николай Ефремов, Михетера – Василий Куприянов, кӳрше – Людмила Коземир, Сетнер амӑшне – Людмила Коземир, Нарспи тусне – Наталья Ромашенко, сиплевҫе – Василий Куприянов, Тӑхтамана – Александр Тырлов, Сенттие – Наталья Ромашенко, арҫынна Бурис Кукин вулаҫҫӗ.
Чӑвашла диск 1 сехет те 18 минута тӑсӑлать. Унта автор сӑмахӗсене Николай Сергеев вулать. Нарспи амӑшне – Ирина Архипова, Нарспие – Татьяна Володина, Сетнера – Николай Тарасов, Михетера – Валерий Карпов, кӳрше – Валентина Ситова, Сетнер амӑшне – Валентина Ситова, Нарспи тусне – Ольга Мацуцина, сиплевҫе – Петр Садовников, Тӑхтамана – Владимир Григорьев, Сенттие – Алевтина Семенова, арҫынна Владимир Григорьев вулаҫҫӗ.
Литература ҫулталӑкӗнче Чӑваш Енри ачасемпе ҫамрӑксен республика вулавӑшӗ юпан 13–15-мӗшӗсенче ҫулсерен ирттерекен «Чӑваш Ен 21 — пӗрле вулатпӑр!» фестивале йӗркелет.
Вӑл «Сасӑпа вуламалли кун» акцирен пуҫланӗ. Фестиваль уҫӑлнӑ ҫӗре чӑваш ҫыравҫисемпе поэчӗсем, журналистсем, Чӑваш кӗнеке издательствин специалисчӗсем, Шупашкарти ачасен 1-мӗш ӳнер шкулӗн театр ушкӑнӗ тата ыттисем хутшӑнӗҫ.
Фестиваль программипе килӗшӳллӗн ҫыравҫӑсемпе тӗлпулусем иртӗҫ. Унта Евгения Басова, Галина Белгалис, Любовь Петрова килӗҫ. Шупашкарти экономикӑпа технологи колледжӗн студенчӗсем Валерий Кошкинпа тӗл пулӗҫ. Шупашкарти транспорт тата строительство технологийӗсен техникумӗн вӗренекенӗсем Анатолий Хмытпа курнӑҫӗҫ.
Юпан 15-мӗшӗнче Лев Кадкин, Валентина Серебряная, Галина Белгалис Шупашкар районне ҫитӗҫ. Шупашкарти электромеханика колледжӗн студенчӗсем Денис Шулепов ҫыравҫӑ фантастпа тӗл пулӗҫ.
Вун-вун мероприяти иртӗ фестивальте. Вӗсемпе вулавӑш сайтӗнче паллашма пулать.
Мускаври Хӗрлӗ тӳремре Раҫҫей кӗнекисен куравӗ пӗрремӗш хут иртнӗ. Унта йӗркипе интерактивлӑ лапамсем пулнӑ. Василий Блаженный соборӗ патӗнчи тӗп сцена ҫинче кашни кун 100 яхӑн мероприяти иртнӗ Ҫав кунсенче Хӗрлӗ тӳремре Раҫҫейри 300 издательство вырнаҫнӑ. Вӗсем 300 пин ытла вулакана 100 пин ытла кӗнекепе паллаштарнӑ.
Пирӗн республикӑран Чӑваш кӗнеке издательстви кайнӑ. Мускав ҫыннисемпе хӑнисене вӗсем 150 ытла кӑларӑмпа паллаштарнӑ. Издательство директорӗ Валерий Комиссаров каланӑ тӑрӑх, ытларах ҫынсене «Халӑх маҫтӑрӗсен опытӗнчен» кӗнеке серийӗ кӑмӑла кайнӑ. Малтисен йышӗнче Константин Ивановӑн «Нарспи» поэмин ҫӗнӗ кӑларӑмӗ пулнӑ.
Чӑваш кӗнекисен тӗлӗшпе нумай ырӑ сӑмах каланӑ. Пӗрисем вӗсене ачисем валли кӑна мар, тӑванӗсем валли те туяннӑ. Хӑшӗ-пӗри чӑваш кӗнекисене курнӑ май хӑйсене ачалӑхра туйнӑ.
Палӑртмалла: кӑҫал Чӑваш кӗнеке издательстви Пӗтӗм Раҫҫейри «Ҫулталӑкри чи лайӑх кӗнеке» конкурсра темиҫе пысӑк награда ҫӗнсе илнӗ. «Ҫеҫпӗл Мишши — ҫӗрпе пӗлӗт чечекӗ» кӗнеке М.Горький ячӗллӗ Литература институчӗн ятарлӑ дипломне тивӗҫнӗ. «Чӑваш журналистикипе пичечӗн энциклопедийӗ» РФ Журналистсен пӗрлӗхӗн дипломне ҫӗнсе илнӗ.
Ачасене хӳтӗлемелли пӗтӗм тӗнчери кун умӗн Чӑваш кӗнеке издательствинче чи пӗчӗккисем валли кӗнекесем тухнӑ.
Чӑвашла кун ҫути курнӑ «Савӑк вӑхӑт» кӗнекене Николай Ытарай сӑввисем тӑрӑх хывнӑ юрӑсем кӗне. Кӗвве Илья Степанов композитор хывнӑ. Савӑк юрӑсем кӑмӑла хӑпартаҫҫӗ, вӗсемпе уявсенче те усӑ курма пулать. Тӗрӗссипе, кӗнеке аслисемшӗн те, ачасемшӗн те интереслӗ. Ӑна И.Е.Калентьева ӳкерсе илемлетнӗ.
Раиса Воробьеван «Чарусӑр ҫӗрҫисем» кӗнеке вырӑсла та, чӑвашла та кун ҫути курнӑ. Унта вулакансем сӑвӑсенчи сӑнарсемпе, арҫын ачасемпе тата хӗрачасемпе паллашаҫҫӗ. Кӗнекене А.В.Семенова ӳнерҫӗ илемлетнӗ.
Ачасем валли хатӗрленӗ икӗ кӗнеке те 1000 экземплярпа тухнӑ.
Паян Чӑваш Енӗн Правительство ларӑвӗнче республикӑн пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министрӗ Анатолий Кузьмин 2016 ҫулта патшалӑхӑн хӑш пурлӑхне приватизацилеме шухӑшлани пирки каласа кӑтартнӑ.
Приватизаци программипе килӗшӳллӗн килес ҫул патшалӑх унитарлӑ икӗ предприятине хуҫалӑх обществисем туса хумалла. Республикӑн тӳпи вӗсенче 100 процентах юлмалла. Хуҫалӑх обществисем йӗркелеме палӑртнӑ ПУПсем — Чӑваш Енӗн Инкеклӗ ӗҫсен патшалӑх комитечӗн «Фильтр» тата Чӑваш Енӗн Информаци политикин «Чӑваш кӗнеке издательстви» предприятийӗсем. Акционерсен ултӑ обществин акцисен пакетне приватизацилесшӗн. Кунта «Чӑваш бройлерӗ» (приватизацилеме акцисен 49 процентне шухӑшлаҫҫӗ), «Чӑвашметалл» (20 процентне), «Чувашкредитпромбанк» (38,13 процентне), Атӑлҫи инвестици компанийӗ (49,32 процентне), «Пӗчӗк бизнесӑн лизинг компанийӗ» (95,53 процентне), «Чуваштехинвентаризаци» (100 процентне) лекнӗ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Чӑваш халӑх пултарулӑхӗ» серинчи 13-мӗш томӑн пӗрремӗш кӗнеки кун ҫути курнӑ. «Тупмалли юмахсем» ятлӑскере Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗ хатӗрленӗ.
Кӗнекене тӗрлӗ ҫулсенче пичетленнӗ материалсемпе текстсем кӗнӗ. Тупмалли юмахсем алфавитпа килӗшӳллӗн вырнаҫнӑ. Пӗрремӗш кӗнекене тупмалли юмахсем А саспаллинчен пуҫласа С таран кӗнӗ. Ыттисем иккӗмӗшӗнче пулӗҫ.
Кӗнекере умсӑмах, ӑнлантарнисем, кӑтарткӑчсемпе библиографи пур. Вӑл чӑваш халӑх пултарулӑхӗпе, наци культурипе, этнографипе, чӑваш халӑх историйӗпе кӑсӑкланакан пур ӳсӗмри ҫын валли те.
Кӗнекене хатӗрлекенӗ тата умсӑмах авторӗ — филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Е.В.Федотова. Кӗнеке 1000 экземплярпа тухнӑ.
Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗренпе 70 ҫул ҫитнине халалласа Чӑваш кӗнеке издательствинче Галина Матвееван «Его звали Чуваш» ятлӑ кӗнеки кун ҫути курнӑ.
Пирӗн республикӑра ҫуралнӑ Яков Николаев пограничника халалланӑскере малтан автор чӑвашла пичетленӗ. Вӑл кӗнекери паттӑр Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫи вӑхӑтӗнче Белоруссинче пограничник пулнӑ. Фашистсен тыткӑнӗнчен тарнӑ хыҫҫӑн Польша вӑрманӗсенче партизансен отрядне ертсе пынӑ. 1943 ҫулта вӑл паттӑрла вилнӗ. Унӑн мӑшӑрӗ Анастасия фронт чиккинчен тӑватӑ уйӑхри ачапа каҫса тӑван Чӑваш Ене ҫуран ҫитнӗ.
Кӗнеке авторӗ пограничник ҫинчен каласа кӑтартакан кӗнекене 2013 ҫулта пичетленӗ хыҫҫӑн шкул ачисемпе тӗлпулусене ҫӳресе паттӑр Яковпа паллаштарнӑ. Анчах вырӑсла калаҫса ӳсекен ачасем унпа паллашайманнине кура автор Аристарх Дмитриев куҫаруҫӑна вырӑсла куҫарма ыйтнӑ.
Автор пирки каласан, вӑл — Ҫемен Элкер премийӗн лауреачӗ. Хӑй вӑхӑтӗнче «Советская Чувашия», «Хыпар», «Хресчен сасси» хаҫатсенче ӗҫленӗ. Халӗ Чӑваш кӗнеке издательствинче редакторта тӑрӑшать.
Ҫак кунсенче Чӑваш кӗнеке издательстви Анатолий Кипечӗн «Вилӗм ялан ичелсӗр» кӗнекине пичетлесе кӑларчӗ. Ӑна автор Аслӑ Ҫӗнтерӳ 70 ҫул тултарнӑ май вӑрҫӑ ачисене халалланӑ.
Кӗнеке повеҫсемпе калавсенчен тӑрать, фашизм тискерлӗхне, ветерансен пурнӑҫне, Афганистанпа Чечняра ҫапӑҫнӑ ҫамрӑксен трагедиллӗ шӑпине питӗ витӗмлӗн кӑтартса парать, сӑнарӗсем те асра юлаканскерсем.
Анатолий Кипеч 1937 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 10-мӗшӗнче Канаш районӗнчи Кипеч тӑрӑхне кӗрекен Чулкӑмакара ҫуралнӑ. Вӗреннӗ, тӗрлӗ ҫӗрте ӑс пухнӑ, кӗвӗ-ҫемӗпе ятарлӑ пӗлӳ илнӗ. Паллӑрах кӗнекисем: «Пурнӑҫ ҫулӗ такӑр мар», «Чӑваш пулма ҫӑмӑл мар», «Юратусӑр телей ҫук», «Пурнӑс кӗнеки», «Чӗлхесӗр пике», «Шартлама».
Чӑваш кӗнеке издательстви «Литература палӑкӗсем» ярӑмпа «Нарспи» поэмӑн хушса пуянлатнӑ иккӗмӗш кӑларӑмне кун ҫути кӑтартнӑ. Ӑна классикӑмӑр ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнине халалланӑ. Пӗрремӗш кӑларӑма 2008 ҫулта пичетленӗччӗ. Ӑна вилӗмсӗр «Нарспи» поэмӑна пуҫласа пичетленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалланӑччӗ.
Кӗнекене филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ Атнер Хусанкай хатӗрленӗ. Поэмӑна кӗнекере чӑвашла тата вырӑсла пичетленӗ. «Силпи чӑваш ялӗнче Нарспи ятлӑ хӗр ӳснине» чӑваш ачи кӑна мар, вырӑсла калаҫса-вуласа ӳсекенсем пӗлеҫҫӗ. Ҫакӑнта Петр Хусанкай куҫаруҫӑн вырӑнне палӑртмалла, мӗншӗн тесен шӑпах вӑл вырӑсла куҫарнӑ та.
Ҫӗнетсе кӑларнӑ «Нарспине» сӑнӳкерчӗксемпе, ӳкерчӗксемпе пуянлатнӑ. Ӳкерчӗкӗсен авторӗсем — А. Миттов тата Праски Витти. Вӗсемсӗр пуҫне кӗнекере Н. Карачарсков, Ю. Зайцев, П. Сизов, М. Спиридонов, Н. Овчинников, Н. Сверчков, В. Агеев, Ф. Быков, В. Панин, Н. Енилин, В. Бритвин, Г. Фомиряков тата ытти художник ӗҫӗ вырӑн тупнӑ.
Чӑваш кӗнеке издательстви Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗ тата К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗ илемлетмелли материалсемпе пулӑшнине уйрӑммӑн палӑртать.
+1.3 °C